Hamilelik dönemi için “2 kişilik” diye bir kavram vardır. Yemek miktarının 2 katına çıkması olarak algılansa da sağlık ve beslenme açısından sorumluluk olarak bakıldığında çok doğru bir sözdür. Kadının hayatında beslenmenin en önemli olduğu dönem hamilelik dönemidir. Anne adayları sağlıklı beslenmiyorsa, bu bilince ve kilo kontrolüne hamilelik sırasında değil bebek sahibi olmaya karar verdiğinde başlamalıdır. Hamilelik süreci ve bebek gelişimi, annenin sağlığından, beslenmesinden ve kilosundan doğrudan etkilenir.
HAMİLELİKTE NORMAL KİLO ALIMI
Hamilelik başlangıcında kilo kaygısı olan anneler fazla kilo almak istemez ve telaşa kapılıp, yetersiz beslenebilirler. Diğer bir grup da hamilelik sonrasında kiloların hemen gideceğine inanarak 20 hatta 30 kilo alabilir. Bilimsel çalışmalar hamilelikte alınan fazla kilonun bebeğin doğum kilosunu ve ileriki yaşamında şeker hastalığı, obezite gibi risklerini arttırdığını gösterir. Aşırı kilo alan annelerde bir risk de bebeğe besin ve oksijen iletiminde azalmaya bağlı düşük ağırlıklı doğumdur. Yine yetersiz beslenerek istenenden az kilo alımı ile devam eden hamileliklerde de erken doğum riski artmakta, bebeğin yetersiz gelişim riski olabilmektedir.
HAMİLELİK SÜRECİ
Hamilelik çok özel ve aynı bebek için tekrarlanmayacak bir süreçtir. Sağlıklı beslenerek sağlıklı yaşayarak bebeğin sağlıklı gelişimini hedeflemek ilk amaç olmalıdır. Hamilelik boyunca alınması gereken kilo, annenin hamileliğe başlangıç kilosuna göre değişir. Yeterli ve sağlıklı beslenen başlangıç kilosu ideal sınırdan düşük kiloda bir anne gebelik sürecinde 12,5- 18 kilo arası alması uygunken, yüksek kilo ile hamile kalan bir anne 7 ile 11,5 kilo arasında almalıdır. Sağlıklı bir kilo kazanımı sonrası doğum yapan bir anne hastaneden 4,5- 5 kilo vermiş olarak ayrılır. Emzirme döneminde sağlıklı planlanmış bir diyet hem süt miktarınızı arttırır hem de kalan kiloların verilmesini sağlar. Diyet kelimesi hemen hızlı zayıflama diyetlerini, düşük enerjili diyetleri çağrıştırmasın. Her döneme, sağlığınıza özel doğru planlanmış beslenmeniz sizin diyetinizdir.
HAMİLE KADIN VE BESLENME
Hamilelik süresince annenin her besin grubundan yeterli oranda alması bebeğin gelişimi için çok önemlidir. Karbonhidratı (ekmektahıl grubu, meyve) kısıtlayan diyetler yapılmamalıdır. Sağlıklı yağ kaynakları (zeytinyağı, kuruyemişler, balık yağı) tüketilmelidir. Vitamin ve mineraller yeterli alınmalıdır. Anne, gebelik sürecinde günlük ortalama 70 gram protein almalıdır. Anne vejetaryen ise aminoasit örüntüsü planlanmalı ve yeterli protein almalıdır.
1.Trimester ilk 3 aylık dönem
Hamileliğin ilk 3 ayında anne ve bebek için tek ihtiyaç, yeterli ve sağlıklı beslenmektir. Hamilelik öncesinde başlanan folik asit takviyesine devam edilmelidir.Demir, kalsiyum ve balık yağının yeterli alınması çok önemlidir. Ek enerji almaya gerek yoktur. Henüz kilo artışı beklenmez. 1- 3 kg arası kilo artışı olabilir. Bu dönem mide bulantısının da arttığı dönemdir ve bu nedenle anne yeterli beslenemeyebilir. Su ve sulu yiyeceklerle güne başlamamak, zencefil tüketmek veya çayını içmek galeta, kızarmış ekmek, leblebi gibi yiyecekler tüketmek mide bulantısını azaltır. Folik asit açısından zengin kaynaklar; Yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler, tahıllar, kuru baklagillerdir. Demir açısından zengin kaynaklar; Kırmızı et, kümes hayvanları, yumurta sarısı, kuru baklagiller, tahıllar, yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler, pekmez, tahindir. Kalsiyum açısından zengin kaynaklar; Süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, kuru yemişlerdir.
2.Trimester ikinci 3 aylık dönem
İkinci 3 aylık dönemde gelişmeye başlayan bebek ile annenin 3-6 kg arasında kilo kazanımı sağlıklıdır. Bunun için günlük beslenmeye 12. haftadan itibaren 300 kcal’lik bir artış yeterli olur. Bu enerjiyi et grubu, süt-yoğurt grubu, meyve, tahıl grubu gibi sağlıklı bir kaynaktan ilave yapmak gerekir. İleriki haftalarda ortaya çıkabilecek kabızlık sorununa yönelik lifli gıdalara önem vermek, aynı zamanda bağışıklık sistemini güçlendirmek için probiyotikli yiyecekler, kefir, probiyotik eklenmiş yoğurt ve probiyotik takviyesi önemlidir.
3.Trimester son 3 aylık dönem
Bu dönem bebeğin hızla kilo aldığı, beyin gelişiminin arttığı, organ gelişiminin tamamlandığı dönemdir. Beslenmede bebeğin beyin gelişimi açısından balık yağı, kolesterol, protein önemlidir. Balık yağının aynı zamanda anneyi doğum sonrası depresyonundan koruduğunu gösteren çalışmalar çoktur. Dönem sonunda 3- 6 kilo arası kilo kazanımı sağlıklıdır. Yeterli ve sağlıklı beslenme ile hamileliğini geçiren anneler bu alışkanlıklarına devam ettiklerinde emzirme dönemlerinde süt miktarı ve kalitesinde de hiçbir sorun yaşamadan aldığı kiloları kolaylıkla vereceklerdir.
Hamilelikte alınan kilonun ortalama dağılımı
Bebek 3400 gr.
Amniyon sıvısı 0,8 litre 800 gr.
Artan yağ depoları 3500 gr.
Uterus (rahim) 900 gr.
Plasenta 600 gr.
Meme dokusu gelişimi 400 gr.
Kan hacmi artışı 1450 gr.
Dokular arası sıvı artışı 1450 gr.
