Anoreksiya nervoza beden algısı bozukluğuyla ilişkili olup sıklıkla ergenlik ve genç erişkinlik döneminde görülürken, günümüzde çocuklarda da görülmeye başlayan yeme bozukluğudur.
Son yıllarda yapılan araştırmalarda anoreksiya nervozanın etiyolojisinde tek bir nedenden çok, birden çok etmenin rol oynadığı düşünülmektedir. Biyolojik ve psikolojik yatkınlık, aile durumu ve sosyal koşulların etkileşimi yeme koşullarındaki risk faktörleri olarak kabul edilmektedir. Alım gücünün yüksek, ancak zayıf olmanın popüler olduğu toplumlarda hastalık daha sık görülmekle birlikte, gelişmekte olan ülkelerde de sıklığı artmaktadır. Anoreksiya nervoza DSM-5 tanı ölçütlerine göre; çocuklar ve gençler için kişinin yaşı, boyu, cinsiyeti, gelişimsel olarak izlediği yol ve beden sağlığı bağlamında olağan sayılan bir vücut ağırlığına sahip olmayı kabul etmeme, kilo almaktan aşırı korkma, beden imgesinde bozukluk ve kızlarda adetin kesilmesi gibi semptomları içermektedir. Ancak çocuklarda görülen anoreksiya nervozada bulgular daha ileri yaşlarda görülenlerden farklıdır.
Çocukların az miktar yemesiyle kaygı düzeyi artan ebeveynler, beslenme sırasında çocukların dikkatini oyuncak ya da televizyonla dağıtmaya çalışması, beslenme konusunda baskı yapması ya da çocuğa kendini beslemesine izin vermemesi anoreksiyaya zemin hazırlamaktadır. Çünkü bu süreçte açlık duygusunun gelişiminin engellendiği ve çocuk besin alımını açlık- tokluk gibi içsel uyaranlar yerine dışsal uyaranlarla düzenlemeyi öğrenmektedir.
Çocukluk dönemi obezitesinin daha sonraki yıllarda ergenliğin hemen öncesinde veya ergenlik döneminde anoreksiyaya yol açma olasılığı vardır. Kilosu yüzünden çevresi tarafından eleştirilen, arkadaşları tarafından dalga geçilen çocuklar zayıflayarak arkadaşları tarafından kabul görmek isteyebilirler. Kilo verme isteği takıntılı bir hale gelirse anoreksiya nervozaya yol açabilir. Bu durum kız çocuklarında erkek çocuklarına oranla daha çok görülmektedir. Genellikle anoreksiya nervoza olan bir kız çocuğu kilo vermek ve daha güzel gözükmek için diyet ve spor yaptığını dile getirirken, erkek çocuk ise genellikle daha sağlıklı ve sportif bir görünüme kavuşmak için diyet ve spor yaptığını dile getirmektedir. Anoreksiya nervozalı çocuklar genellikle mükemmeliyetçi, başarılı ve çalışkandırlar. Problemlerini ve duygularını dile getirmekten kaçınırlar. O yüzden herhangi bir problemin fark edilmesi zaman alabilir. Yalnız kaygı düzeyleri yüksek olabileceği için psikolojik kökenli karın ağrısı, mide bulantısı, iştahsızlık ve yutma güçlüğü gibi problemler yaşayabilir.
Çocuklarınızı Anoreksiya Nervozadan Korumak için Neler Yapabilirsiniz?
Çocuklarınız birçok değişik ve karışık mesajlarla karşı karşıyadırlar. Okulda sağlıklı beslenmeye teşvik edilen çocuklar, aynı zamanda hazır yiyecek reklamlarından da etkilenmektedirler. Çocukların örnek aldığı meşhur kişilerin hemen hemen hepsi zayıf ve görünüşleriyle değerlendirilen kişilerdir. Yapabileceğiniz en yararlı şeylerden birisi, kendi yeme ve diyet alışkanlıklarınıza, başkalarının fiziksel görünüşlerine dair konuşma şekillerinize dikkat etmektir. Sürekli olarak kendi fiziksel görüntünüzü veya çocuklarınızın dış görünüşlerini eleştirmek onlara kötü örnek olmakta ve onları yanlış diyet uygulamalarına teşvik ederek ciddi bir yeme probleminin ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.
Çocuklukta başlayan anoreksiya nervozanın öngörüsünde, vakaların sadece üçte ikisinin tam iyileşme göstermesiyle tatmin edici olmaktan çok uzak olduğundan ve ciddi tıbbi komplikasyon tehlikelerinden dolayı hızla başlatılan yoğun ve kapsamlı bir tedavi programını gerekli kılmaktadır. Böyle bir programın olmazsa olmazları şunlardır:
•Ebeveynler ve diğer aile üyelerine bilgi ve eğitim sağlamak.
•Yetişkinlerin işi ele almasını sağlamak.
•Hastane yatışı konusunda karar vermek.
•Hedef kilo aralığı hesaplamak.
•Yeniden beslemek.
•Ebeveynlere aile terapisini içeren danışmanlık sağlamak.
•Bireysel terapi sağlamak.
•İlaç gereksinimini ve çocuğun okul ihtiyacını değerlendirmektir.
Nutrition İstanbul Ocak Ayı Dergisi 5.sayı (2017)
